Usage: England vs. Great Britain vs. UK

Greetings from London,


Hôm qua trong dịp ngồi cụng ly với mấy anh em bạn đồng nghiệp người Scotland và England trong 1 quán pub ở Canary Quay, Luân Đôn, tôi có hỏi các anh em đó về việc khi nào thì dùng chữ “England”, “Britain” va “UK” cho nó được chính xác, vì khi qua đến Anh Quốc thì mình cũng phải thay đổi đôi chút cách nói không thôi thì bị chê là nói kiển American English nhiều quá (chưa kể là mình phải nghe mấy giọng Anh đặt sệt mùi Scot, Irish hoặc Welsh thì … quá khổ cho cái lổ tai của mình!!!).
Có nhiều người (như tôi trước đây) lầm lẫn cho rằng câu nói “I am English” hoặc “I am British” hoặc “I am a British Citizen” đều tương tợ giống nhau, tuy nhiên với dân bản xứ của British Isles thì phải có sự phân biệt rõ ràng về 3 câu này.
Về phuơng diện địa dư, England là một vương quốc (kingdom) nằm trong Britain. England và lãnh địa (principality) Wales, nằm về phía Tây của England, tạo nên Britain. Great Britain là một danh xưng để chỉ về vùng lãnh thổ của Britain và vưong quốc Scotland. Great Britain và 6 quận của vùng Bắc Ái Nhĩ Lan (Northern Ireland) sẽ tạo nên United Kingdom (UK). Danh xưng chính thức của chữ UK là “The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland”
Một ngưòi sinh ra và lớn lên o thành phố Luân Đôn thì có thể nói rằng “I am English”, “I’am British” hoặc “I’m a British Citizen” hoặc “I am from UK”, các câu đều áp dụng đúng cho người này.
Tuy nhiên nếu 1 người Anh, sinh ra ở vùng Wales, cách Luân Đôn chừng trên dưới 100 miles, thì anh ta sẽ không nói “I am English” một chút nào cả, anh ta sẽ nói “I am British” vì anh ta ở trong Britain, nhưng không ở trong England. Đa số những người từ vùng Wales đôi khi lại không dùng chữ “I am British” mà lại nói “I am Welsh!”. Dĩ nhiên anh ta là một “British Citizen” vì khi xuất ngoại thì anh ta sẽ cầm cuốn sổ thông hành của “The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland”
Tài tử điện ảnh nổi tiếng Sean Cornery, một trong những người tôi khoái, qua bộ phim James Bond 007, hoặc hay hơn nữa là qua cuốn phim “The Man Who Would Be King”, sẽ không bao giờ nói “I am Englishman” cả, vì anh ta sinh ra ở vùng Scotland. Anh ta sẽ nói “I am a Scot (cho chữ Scotish)” hoặc “I am Brittish”. Trong buổi ăn cơm tối ở nhà anh Steve B. tối hôm qua, cả hai vợ chồng nằng mặc cho tôi biết là “We are not English, we are Scots!!!”.
Cùng một thể thức như vậy, chắc bạn sẽ đoán rằng một ngưòi sinh ra ở Londonderry, 1 trong 6 quận của vùng Bắc Ái Nhĩ Lan, hoặc o Belfast, thủ đô của Northern Ireland, là 1 người British, phải không? Vì anh ta sinh ra ở vùng “The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland”. Tuy nhiên, đời sống thực tế cũng có những cái khúc mắc khác, không đơn giản như vậy, vì theo thoả ước Ngày Thứ Sáu Tốt Lành (Good Friday Agreement) đưọc ký kết bởi chánh phủ Anh Quốc và chánh phủ Ái Nhĩ Lan, khi v ùng Nam Ái Nh ĩ Lan tách ra để được tự trị, thì cả hai bên đồng ý là người nào sinh ra ở Ái Nhĩ Lan, dù ở vùng Bắc hay vùng Nam, đều được gọi là Irish cả. Những thập niên gần đây, nhất là những năm cao điểm của cuộc chiến ở vùng Bắc Ái Nhĩ Lan, chánh phủ Anh khuyến cáo nên dùng danh xưng British cho những người ở vùng Bắc Ái Nhĩ Lan, nhưng đại đa số lại thích chữ Irish hơn!!! Vậy bạn cũng không nên ngạc nhiên khi thấy có người cầm sổ thông hành của UK, mà khi giới thiệu thì lại nói “I am Irish”, mà không phải là dân của quốc gia Ái Nhĩ Lan!
Còn những di dân gốc Hồi Quốc (Pakistan), Nam Tư Lạp Phu (Afganistan) (hai danh từ cổ của tiếng Việt) , Ấn Độ, Việt Nam, Trung Cộng, các xứ Đông Âu, các người da đen ở các thuộc địa Anh trước… thì sao? Những người không phải gốc Anglo-Saxon, hoặc Norman. Cái này thì tùy theo quan điểm, sự hiểu biết và sự quen miệng mà thôi. Chính xác nhất, thì nói “I am British citizen”, thay vì “I am British” vì nếu anh khong sinh ra ở vùng Britain thì làm sao anh tự nhận mình la “British” được!!! Và dùng chữ “I am English” thì lại càng không đúng nữa dù anh đã được nhập tịch vào dân Anh rồi.
Vì vậy bạn cũng không nên lấy làm lạ nếu bạn tự nhiên thấy 1 người Anh đang tự nhiên vui vẻ với mình, mà lại thay đổi thái độ, lời nói khi anh đã giới thiệu với bạn là “I am Scottish” mà bạn lại còn hỏi ngược lại “So you are Englishman?”, mất cả niềm hòa khí. Nhập gia thì … tùy tục, ăn nói và dùng chữ cho chính xác nghe!